Domena Ostrowskich z Maluszyna
Przykład przemian kapitalistycznych w polskim rolnictwie XIX wieku

Prezentowana monografia przedstawia efekty prac badawczych dr Karoliny StudnickiejMariańczyk adiunkta w Instytucie Historii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Autorka, wykorzystując obszerny materiał źródłowy, ukazała proces formowania domeny należącej do Korabitów Ostrowskich, skupionej wokół maluszyńskiego klucza, omówiła sposób prowadzenia zarządu oraz scharakteryzowała rozwój gospodarstwa rolnego, hodowli zwierzęcej i zakładów przetwórczoprzemysłowych. Największy rozwój gospodarstw folwarcznych tworzących domenę przypadł na drugą połowę XIX wieku i nastąpił pod zarządem Aleksandra Ostrowskiego - postaci obecnej w polskiej historiografii przede wszystkim jako współpracownik Aleksandra Wielopolskiego. Piętno kolaboracji z rosyjskim zaborcą nie miało jednak wpływu na poglądy A. Ostrowskiego ani też na jego poczynania jako zarządcy majątku. Autorka, śledząc etapy rozwoju rodowej domeny, przekształcenia gospodarcze oraz czynniki stymulujące efektywność gospodarstw folwarcznych, świadomie pominęła aspekt politycznej działalności maluszyńskiego dziedzica, koncentrując uwagę na sprawach ekonomicznych w kontekście kapitalistycznych przemian zachodzących w polskim rolnictwie w XIX wieku. Takie ujęcie tematu tworzy swoiste napięcie emocjonalne towarzyszące historiograficznej narracji, nadto zaś skłania do refleksji nad konsekwencjami postaw przyjmowanych przez polskie ziemiaństwo, moralnymi i politycznymi dylematami, także drogami postępu wiodącymi ku niepodległości.