W stronę Anny

Anna Iwaszkiewicz jest jedną z najlepiej znanych małżonek w literaturze polskiej XX wieku.

Muzą, ostoją, przyjaciółką, nierzadko odgrywającą rolę matki. Ale też panienką z dobrego domu, zagubioną, zranioną i osamotnioną przez odejście matki i samobójczą śmierć ojca, czasem bezwolną i niepewną. Kobietą borykającą się z chorobą psychiczną, która w poszukiwaniu spokoju i pewności ucieka w niezrozumiałe dla wielu religijne światy. Ale jest też – a może właśnie przede wszystkim – intelektualistką, tłumaczką i twórczynią. Hania Lilpop, późniejsza Anna Iwaszkiewicz, zasłużyła na swoją biografię już dawno temu, jednak nigdy nie było dla herstorii tak dobrego czasu, jaki mamy dziś. Choć jej postać nie jest zupełnie wyrugowana z historii literatury, nie było jeszcze równie intymnego portretu, jak ten stworzony przez Sylwię Górę.

Autorka rekonstruuje opowieść o życiu Anny z fragmentów, strzępów i okruchów. Listów, które pisała przez całe swoje życie – przede wszystkim do męża, ale także do innych członków rodziny i przyjaciół. Dzienników i wspomnień pisanych przez młodziutką, a potem dojrzałą już Annę.

I z tego, co w dziennikach, listach i wspomnieniach napisali o niej inni, a pisało wielu: Irena Krzywicka, Maria Dąbrowska, Anna Kowalska, Paweł Hertz, Antoni Słonimski, Zofia Nałkowska, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Krzysztof Radziwiłł, Jerzy Liebert, Piotr Mitzner czy Julia Hartwig. Jej cechy noszą także bohaterki tekstów Iwaszkiewicza – Wilda z Hilarego, syna buchaltera, tytułowa Anna z Anny Grazzi i Joanna z Matki Joanny od Aniołów. Echa ich wspólnego życia w podróży znajdujemy w tomie poetyckim Mapa pogody, ale przede wszystkim Anna jest obecna w jego dziennikach i korespondencji.

Anna Iwaszkiewicz (ur. 1897, zm. 1979) - córka Stanisława Wilhelma Lilpopa i Jadwigi ze Stankiewiczów. Jedna z najbardziej niezwykłych kobiet dwudziestolecia międzywojennego. Autorka niezwykle interesujących Dzienników i wspomnień, esejów o Conradzie, Prouście i Tomaszu Mannie oraz uroczej książki o stawiskich psach, kotach, papudze i koniu Nasze zwierzęta. Przełożyła na język polski powieści Alain-Fourniera Mój przyjaciel Meaulnes i Verne’a Gwiazda południa, esej Saint-Exupéry’ego Milczenie i wolność. W 1918 zorganizowała w Warszawie prawykonanie Poematu ekstazy Skriabina, będąc współwykonawczynią koncertu. Inspirowała innych. Wiersze dedykowali jej Miłosz, Juliusz Krzyżewski, a do poświęconej jej Litanii do Najświętszej Marii Panny Jerzego Lieberta muzykę skomponował Karol Szymanowski. W czasie okupacji razem z mężem ratowała przed śmiercią osoby pochodzenia żydowskiego, za co w 1988 obydwoje Iwaszkiewiczowie zostali odznaczeni przez Yad Vashem medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”.

Sylwia Góra – kulturoznawczyni, literaturoznawczyni, doktorka nauk humanistycznych, absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu, autorka książek Ewa Kierska. Malarka melancholii (2020) i Kobiety, których nie ma. Bezdomność kobiet w Polsce (Marginesy 2022), animatorka kultury, współorganizatorka Festiwalu Dekonstrukcji Słowa Czytaj!, miłośniczka literatury pisanej przez kobiety oraz biografii nieznanych i zapomnianych artystek. Stale współpracuje z Kulturą Liberalną.