Browar w Górze Ropczyckiej w latach 1875-1921
Propinacja, dzierżawy, karczmy

Dzieje niewielkiego browaru folwarcznego w Górze Ropczyckiej stały się punktem wyjścia dla swoistego studium przypadku ilustrującego przemiany zachodzące w przemyśle galicyjskim. W pierwszej połowie XIX wieku przedsiębiorstwa o charakterze fabrycznym były nieliczne i w większości kontynuowały działalność rozpoczętą przed okresem zaborów. Zakłady przetwórcze związane z sektorem rolnym nie miały jeszcze charakteru przemysłowego. Decydujący wpływ na ożywienie gospodarcze miały reformy agrarne, w szczególności uwłaszczenie chłopów w 1848 roku, a także wprowadzenie wolności przemysłowej. W okresie autonomicznym kwestia uprzemysłowienia Galicji stała się przedmiotem ożywionej dyskusji, aczkolwiek liczba publikacji poświęconych potrzebie unowocześnienia browarnictwa jest nad wyraz skromna. W porównaniu z dyskusją o gorzelnictwie, browarnictwo pozostawało niemal niewidoczne. Ujęte w gorset stosunków propinacyjnych na długie lata zastygło w formie będącej odbiciem dawno minionej epoki. Uchwalona w 1875 roku ustawa o zniesieniu propinacji utrwaliła jedynie prawo wyszynku, pozostające w rękach właścicieli dóbr ziemskich. Problem ten często bagatelizowano, twierdząc, że pozostawione prawa nie miały istotnego wpływu na rozwój przemysłu piwowarskiego. W rzeczywistości aż do końca 1910 roku, kiedy to wygasły ostatnie prawa propinacyjne, rozwój piwowarstwa skutecznie skrępowano. Zniesienie propinacji, które należy liczyć od początku 1911 roku, oznaczało kres działalności wielu browarów folwarcznych. Ostatecznym ciosem był wybuch wojny, zaś konsekwencje tego stanu rzeczy boleśnie odczuwano przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego. Opis funkcjonowania browaru powiązano z ówczesnymi realiami, na które składał się skomplikowany system dzierżaw, stosunków propinacyjnych i wyszynku w karczmach. Tworzył on zadziwiający mikroświat zamknięty w granicach dóbr ziemskich, dla których tworzył podstawy ekonomicznej egzystencji – choć momentami zadziwiająco sprawny, to jednak skazany na zagładę.