Chełm przedlokacyjny Na styku kultur i cywilizacji

Położony na środkowo-wschodniej peryferii współczesnej Polski Chełm jest miastem niezwykłym.Jak niewiele innych



poszczycić się może dziedzictwem historycznym różnych kultur i cywilizacji. Ich świadectwem jest przetrwałe w kopalnej formie



patrymonium kulturowe nawiązujące ideowo do spuścizny Słowian Wschodnich i Zachodnich, kultur zachodnioeuropejskich 



i śródziemnomorskich, w tym cywilizacji bizantyjskiej. W wyniku oddziaływania wielu czynników powstało na ziemi chełmskiej



innowacyjne etnokulturowo miejsce spotkań ludzi i kultur średniowiecznej Europy. Miasto odegrało też kluczową rolę w historii



narodów polskiego,ruskiego i ukraińskiego, co zostało uwiecznione m.in.przekazami źródeł pisanych. W szczeólności dotyczy 



to czasów świetności tego ośrodka w XIII wieku, gdy gruntownie przebudowany i urządzony przez Daniela Romanowicza 



jednego z najwybitniejszych władców epoki - stał się jego główną rezydencją, a zarazem faktyczną stolicą domeny rodowej



Romanowiczów .



                                                                                                                                        (Fragment Wstępu) 



 



 



Spis treści



Wprowadzenie



    Krótka historia nowszych badań



Lata 90. XX wieku: prace ratownicze i studenckie praktyki wykopaliskowe



Stołpie i Góra Katedralna w Chełmie: interdyscyplinarne projekty badawcze



    W poszukiwaniu korzeni miasta



Początki zainteresowania



Ośrodek pogańskiego ku



Na peryferiach późniejszego miasta



Góra Katedralna: centralny obszar poszukiwań



    Odkrywanie królewskiej rezydencji



U progu X wieku: zagadkowe mury i pierwsze wykopaliska archeologiczne



Drugi etap badań: zabudowa Wysokiej Górki w świetle wyników



prac z lat 60. X wieku



Nowe stulecie i nowe wyzwania badawcze



Co spowodowało zmianę pierwotnego planu zabudowy tej części wzgórza?



Po północnej stronie Wysokiej Górki: nie tylko zaplecze powstającej rezydencji



Od domniemanego palatium do wieloelementowego zespołu z wieżą centralną



Pomiędzy Wschodem i Zachodem: ideowe źródła inspiracji dla rezydencji



Kim byli? Mieszkańcy Wysokiej Górki w świetle danych archeologicznych:



świadectwa kultury elitarnej



    Po południowej stronie Góry Katedralnej: dawna cerkiew Bogurodzicy i poszukiwania królewskiego pochówku



Sobór Bogurodzicy w zapisach Kroniki halicko-wołyńskiej



Najstarsza cerkiew w świetle odkryć archeologicznych



Ikona Matki Boskiej Chełmskiej: centralny element wystroju najstarszej świątyni. Czas powstania najstarszej cerkwi



Tajemnice krypt katedralnych: gdzie pochowano członków dynastii,



w tym króla Daniela ?



    U stóp Góry Katedralnej



Po północnej stronie Góry Katedralnej : osada produkcyjna



i dzielnica rezydencjonalna przedkolacyjnego miasta



Osadnictwo na terenach chełmskiej Starówki



Najstarsze chełmskie nekropole



    Miasto podziemne: piwnice kredowe i początki eksploatacji surowca



Chełmskie wyrobiska kredowe: między historią a współczesnością



Kreda w kulturze materialnej i życiu codziennym mieszkańców



przedkolacyjnego miasta



7.Na przedpolu miasta: kamienne wieże Bieławina i Stołpia



Chełm-Bieławin: samotna wieża w dolinie rzeki Uherki



Cudowne (?) źródliska i zespół wieżowy w Stołpiu



Niedokończona historia stołpijskich odkryć



Wieża czy kamienna ?



    Konteksty osadnicze



Ziemia chełmska w okresie formowania się polsko-ruskiego pogranicza .



Różnorodność kontekstów osadniczych



Początki i przemiany budownictwa grodowego



    Chełm nadal odkrywany



 



Bibliografia



Kalendarium wybranych wydarzeń z dziejów pogranicza



południowo-wschodniej Polski



Spis ilustracji



List of illustrations



Early medieval Chełm: at the crossroads of cultures and civilizations. Summary



Timeline of selected events from the history of the borderlands



of south-eastern Poland