Człowiek, zbiorowość, pamięć w filmach dokumentalnych Ireny Kamieńskiej

Poprzez skrupulatne ukazanie kontekstów społecznych i historycznych dla tematów z filmów Kamieńskiej cała książka urasta do szczególnego rodzaju przewodnika po historii PRL i Polski po upadku komunizmu. Nawet jeśli czytelnikowi nie będzie dane zobaczyć filmów bohaterki tej książki, to po jej lekturze będzie miał za sobą szczególną trasę po historii najnowszej, odbytą według azymutów wskazanych przez wybitną polską dokumentalistkę. Pokazuje to zarówno skalę dokonań Kamieńskiej w jej zamiarze autorskiego opisywania świata kamerą dokumentalną, jak i sukces metody Urszuli Tes, by dokładnie pokazać, w jaki sposób w tej twórczości dokonało się opisywanie świata nieprzedstawionego PRL i świata fragmentarycznie dokumentowanego ostatniej dekady dwudziestego wiekuDr hab. Mikołaj Jazdon, prof. UAMReżyserka, a za nią Autorka książki, na wstępie porzuciły schemat: bohaterowie filmu w szponach złego systemu. Dzięki temu obraz dziedzictwa PRL-u, jaki wyłania się z zamieszczonych w książce analiz, wydaje się najpełniejszy. Ten fakt dalece nie wyczerpuje jeszcze wartości publikacji. W rozdziałach poświęconych tematowi pamięci, tematyce wiejskiej w filmach reżyserki, portretom pasjonatów i wątkom religijnym można dostrzec stopniowanie ludzkiego doświadczenia; wznosimy się na kolejne poziomy człowieczeństwa. Owa gradacja dotyczy także samego kreślenia sylwetki Ireny Kamieńskiej. Otrzymuje my w efekcie portret reżyserki, daleki od idealizowania, obdarzony ludzkimi cechami, ale i przywarami twórcy filmowego. Na pierwszy plan jednak wybija się człowiek, zbiorowość, pamięć - tytuł adekwatnie oddaje intencje autorskie i zawartość samej książki. Dzięki lekturze możemy również inaczej spojrzeć na historię dokumentu, czarną serię, a także krytykę filmową, która towarzyszyła przemianom w polskim filmieDr hab. Jadwiga Hučková