Dawne mistrzynie
Kobiety, sztuka i ideologia.

Dlaczego to wszystko, czemu historia sztuki odmawia wielkości, jest określane jako „kobiece”? Czy feministyczna krytyka zdążyła już przeobrazić tę dyscyplinę nauki? Niniejsza edycja prawdziwie przełomowej książki Dawne mistrzynie, opatrzona nową przedmową Griseldy Pollock, rzuca wyzwanie historii sztuki bez kobiet. Przeprowadzona przez Parker i Pollock krytyka seksistowskiej historii sztuki toruje drogę dla poszerzonego, inkluzywnego spojrzenia na twórczość artystyczną minionych wieków. Badaczki ukazują zmieniające się na przestrzeni latstosunki społeczne między płciami oraz sposoby, w jakie artystki dawały w swej twórczości wyraz uwarunkowaniom genderowym. Tym samym autorki podpowiadają, z jakiej perspektywy i dlaczego warto na nowo odczytywać sztukę przeszłości. Idą też o krok dalej, pokazując, jak ta wiedza pomaga nam rozumieć dzieła artystek współczesnych, które jako kobiety mogą przyczyniać się do zmiany postrzegania zarówno ich samych, jak i dokonań innych współczesnych twórców. Griselda Pollock w marcu 2020 roku została wyróżniona Nagrodą Holberga za wybitne osiągnięcia badawcze oraz wpływ, jaki jej praca naukowa wywarła na myślenie o gender, ideologii, sztuce i kulturze wizualnej na przestrzeni ostatnich czterdziestu lat. Dawne mistrzynie, pierwsza znacząca publikacja naukowa Pollock, należy dziś do kanonu lektur z dziedziny feministycznej historii sztuki. Rozsika Parker (1945–2010) była pisarką, krytyczką i historyczką sztuki oraz psychoterapeutką. W 1984 roku opublikowała The Subversive Stitch: Embroidery and the Making of the Feminine, ważne dzieło na temat związków łączących historię haftu, ideologie płciowe i opór kobiet, wyrażający się w ich kreatywności. Autorki w książce Dawne mistrzynie zastanawiają się nad mechanizmami wymazywania kobiecej twórczości. W toku swoich badań wypracowują tezę, że owo wyparcie nie jest rezultatem oddziaływania incydentalnych i niepowiązanych ze sobą czynników, lecz stoi za nim strukturalny seksizm. To cenna, pionierska praca, która pozwala spojrzeć na dyscyplinę, jaką jest historia sztuki, w nowy sposób, dając przy tym nie tylko argumenty, ale też uniwersalne narzędzia, dzięki którym podobną pracę można wykonać w odniesieniu do krajowej opowieści o artystycznym dziedzictwie. - z recenzji Magdaleny Kicińskiej Dawne mistrzynie to pozycja obowiązkowa dla osób interesujących się współczesną twórczością. Jest bowiem kamieniem milowym nie tylko feministycznej historii sztuki, ale historii sztuki i kultury w ogóle, upomina się o miejsce artystek w naszej świadomości i pokazuje, jak wiele ich było i w jak nierzadko wywrotowy i odkrywczy sposób, po swojemu, potrafiły posługiwać się narzuconymi im językami sztuki. - z recenzji Magdaleny Ujmy