Dekameron
Album z kolorowymi obrazami

Dekameron znaczy dziesięć dni. Dzieło Giovanniego Boccaccia tak właśnie zostało podzielone: na dziesięć dni, podczas których dziesięcioro mieszkańców Florencji (siedem dam i trzech kawalerów), którzy z obawy przed szerzącą się zarazą opuścili miasto, przedstawia kolejno swoje opowieści na zadany temat.Wszystko razem tworzy zbiór stu nowel, a kompozycja całości przypomina Baśnie z tysiąca i jednej nocy. Cudowności i baśniowych motywów jest tu jednakże niewiele, wiele za to mówią te historie o kulturze i obyczajach renesansowych Włoch. Dominującym tematem jest miłość we wszelkich swych odcieniach od najwyższej wzniosłości do najbardziej cielesnego erotyzmu, niegardzącego niekiedy sprośnymi akcentami buffo. Autor ze swobodą krytykuje nadużycia kleru, nawiązuje też do ostrych podziałów na stronnictwa propapieskich gwelfów i procesarskich gibelinów, które antagonizowały poszczególne miasta i regiony włoskie przez kilka stuleci, począwszy od XII w. Nic dziwnego, że wydane w 1470 roku dzieło (znane wcześniej prawdopodobnie w odpisach i we fragmentach), w XVI w. znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych.W czasach Boccaccia, znajomego Petrarki i przyjaciela Dantego, twórczość prozatorska była niżej ceniona niż poetycka, jednak dziś autor Dekameronu ceniony jest przede wszystkim jako twórca modelu nowożytnej noweli i obrońca głęboko humanistycznej zasady, by ludzkie rzeczy mierzyć ludzką miarą.



Dekameron (Il Decamerone, z greki deka hemeron, dziesięć dni) – dzieło literackie Giovanniego Boccaccia, napisane w języku włoskim prawdopodobnie w latach 1350–1353, a po raz pierwszy wydane drukiem ok. 1470 roku. W 1559 r. Dekameron umieszczono w indeksie ksiąg zakazanych.

Jest to zbiór 100 nowel, które w ciągu 10 dni w roku 1348 opowiada sobie dla zabicia czasu grupa 10 szlachetnie urodzonych florentyńczyków (7 pań i 3 młodzieńców), którzy schronili się przed zarazą (epidemią dżumy) w okolicach Florencji. Każdy dzień miał swój temat zadany przez kolejno wybieranego „króla” lub „królową”. Nowele stanowią opis obyczajów w epoce włoskiego Renesansu, dając wyraz z jednej strony bujnemu życiu, pełnemu miłości, przygód erotycznych i ludzkiej zmysłowości, z drugiej zaś strony wyrażając podziw dla inteligencji, sprawności umysłu ludzkiego, bystrości i sprytu. Głównym motywem opowiadań jest szeroko interpretowane pojęcie miłości (największej z potęg): miłość małżeńska - pozamałżeńska, zmysłowa - platoniczna, tragiczna - idylliczna. Bohaterowie Dekameronu reprezentują wszystkie grupy społeczne. Są tu królowie i książęta na równi ze służbą, urzędnicy, sędziowie, kupcy, rycerze, ludzie marginesu, jest także zakochany filozof, a także postacie dobrze znane w XIV-wiecznej Florencji. Prawda historyczna jest natomiast traktowana z przymrużeniem oka. Pod względem kompozycji utwór nawiązuje do Księgi tysiąca i jednej nocy, opowiadania zachowują swoją autonomię, ale komponują się w całość. Czas mierzony jest według liczby 7 (oznaczającą porządek boski), florentyńczycy dzielą go w następujący sposób: 4 dni na opowiadania, 3 dni na modlitwę. Układ 4:3 pokazuje zwrot ku doczesności, ale stałą pamięć o Bogu. W poszczególnych nowelach autor skupia na ogół akcję wokół jednego tylko motywu – często umieszczonego w tytule, pojawiającego się potem w każdej fabule. Opisy i komentarze są bardzo zredukowane. Boccaccio odwołał się do takich gatunków, jak baśń, przypowieść, romans rycerski, bajka, mit. Nadał im jednak w miarę jednolity kształt, udoskonalił konstrukcję, snując opowieść bez dygresji i dłużyzn, skupiając całą uwagę na jednym wątku, zaskakując słuchaczy niespodziewanymi zwrotami akcji i efektowną pointą[1]. Zbiór rozpoczynają opowiadania o ludzkich przywarach, takich jak głupota, skąpstwo, rozpusta, obłuda. Dzień drugi przynosi najbardziej nieprawdopodobne historie, w których szczęśliwe zakończenie graniczy zwykle z cudem.

Dzień trzeci poświęcony został miłosnym awanturom mnichów, pustelników i zakonnic. Niewątpliwie najbardziej pikantną nowelą tej części jest Diabeł i piekło.

Czwartego dnia opowiadane są historie, które skończyły się nieszczęśliwie. Piątego dnia słyszymy o romansach i flirtach, które zaczynały się często miłością bez wzajemności, a kończyły małżeństwem. Do tej części należy mistrzowska nowela pt. Sokół. Jej tytuł dał nazwę teorii budowy klasycznej noweli (teoria sokoła)[2].

Część szóstą wypełniają najkrótsze i najdowcipniejsze anegdoty nawiązujące do tradycji średniowiecznych historyjek zwanych novellino.

W siódmej części tematem wiodącym stają się zdrady małżeńskie, prowokowane zwykle przez kobiety.

Ósmego dnia narratorzy dyskutują m.in. o miłości i pieniądzach. Dziewiątego dnia dochodzą zaś do wniosku, że czasem warto wyrzec się miłości.

Po dwóch tygodniach pobytu w podmiejskiej willi bohaterowie wracają do Florencji, gdzie prawdopodobnie szaleje jeszcze dżuma. Dalsze losy dziesięciorga narratorów nie są jednak opisane. Rozchodzą się oni jak widzowie po zakończonym seansie, każdy w swoją stronę.