Długie trwanie Tom 9
Różne oblicza klasycyzmu

Termin klasycyzm funkcjonuje w historii kultury i piśmiennictwa od niemal dwóch stuleci, a zjawiska, do jakich jest odnoszony, mają jak wiadomo ogromną literaturę przedmiotu. Nie znaczy to jednak, że badacze dopracowali się precyzyjnej jego definicji i jednoznacznie wskazali jego obiekt. Wydawać by się mogło, że takie fundamentalne publikacje, jak (wymieniając w porządku chronologicznym): René Braya La formation de la doctrine classique en France (1927), Henriego Peyrea Quest-ce que le classicisme - (wyd. I 1933, wyd. poszerzone i zmienione 1964), Stanisława Pietraszki Doktryna literacka polskiego klasycyzmu (1966) czy Władysława Tatarkiewicza O znaczeniu terminu klasycyzm (1969), René Welleka The Term and Concept of Classicism in Literary History (1970) przyniosły uporządkowaną wiedzę o klasycyzmie, a co najmniej określiły naturę, zakres i cechy charakterystyczne tego fenomenu kulturowo-literackiego. Wiadomo jednak, że nic takiego się nie stało, a termin klasycyzm nie tylko używany jest ciągle w różnych znaczeniach, ale także w sposób zupełnie swobodny niebiorący pod uwagę wcześniejszych propozycji i ustaleń rozumiane bywają zjawiska, do których jest odnoszony. Sytuację jeszcze bardziej komplikuje funkcjonowanie w dyskursie historyczno-kulturowym leksemów pochodnych, należących do gniazda semantycznego słowa klasyczny, tworzonych za pomocą przedrostków: preklasycyzm, pseudoklasycyzm, neoklasycyzm, a także w obszarze języka polskiego słów należących do tej samej rodziny leksykalnej, jak: klasyczność, klasycysta, klasycystyczny, klasycyzujący. Podobną sytuację obserwujemy zresztą nie tylko w dzisiejszej nauce o literaturze, ale także już w momencie pojawienia się omawianego słowa w polskiej refl eksji kulturowej. Czy sprawa ta poddaje się jakimś działaniom porządkującym i czy dążność do uściśleń i ustaleń jest w tym przypadku zasadna, sensowna i obiecującaFragment Wprowadzenia prof. Teresy Kostkiewiczowej