Etnolog w podróży

Tokijska giełda rybna Tsukiji, zapiski z roku 1984:



„Enklawa wyizolowana od reszty świata, napisy zabraniają wstępu, szczęśliwie przybysz z Zachodu ich nie rozumie. Licytacja tuńczyków z cenami wywoławczymi postępującymi w dół, a nie w górę […] Szaleństwo aukcjonerów, wpadających w ekstazę przy błyskawicznym recytowaniu formułek, a jednocześnie pełne panowanie nad zebrana grupka, całkowita przytomność konieczna do zanotowania niezauważalnych znaków, dawanych przez nabywców. Niewiarygodne tempo: sprzedaż jednej sztuki trwa sześć sekund. Mija minuta – i kolejny rząd leżących pokotem tuńczyków jest sprzedany, aukcjoner przenosi dalej swój pomalowany na czerwono stołeczek, taki sam, jak ten, co kiedyś na lokalnych targach był atrybutem handlarza ryb. Mija jeszcze parę minut i wszystko znika, rozprasza się, rozsypuje, przechodząc do dalszych działań tego niepojętego łańcucha. […] Wszyscy pracują ciężko, szybko, bezbłędnie. Oaza japońskości, w której ruchy długim nożem przy porcjowaniu rybich kloców wykonywane są w takim skupieniu, że swoją precyzja dorównują chyba cieciom katany w rękach samuraja”. Tyle zapisków sprzed lat, w których już wtedy pozorowałem pewna kompetencję, choć widziałem tylko czubek góry lodowej. Tak łatwo dawałem się zwieść pozorom.



„Prof. Jerzy Wasilewski to osoba o szczególnej pozycji w naszym środowisku. Charyzmatyczny wykładowca, czerpiący materiały swych zajęć, tak jak i publikacji, z bogatej praktyki terenowej. Ma na swoim koncie zaawansowane studia specjalistyczne, powstałe w oparciu o badania czy to w Polsce, czy – przede wszystkim – w różnych krajach Azji, jak również refleksyjne teksty o bardziej eseistycznym charakterze. […] Swoje doświadczenia terenowe wykorzystuje do sformułowania refleksji ogólnoteoretycznej, ale tez – jak prawdziwy etnograf – umie dostrzec w niejednym „informatorze” ciekawego człowieka (Czytelnik znajdzie tu pogłębione ich portrety). Już same aluzyjne tytuły tych szkiców i trafne hasła wywoławcze wskazują, że oprócz podzielenia się radością bycia w terenie i wyczuleniem na jego kulturową miąższość, chce Autor zawrzeć w swej relacji jak najwięcej wartości czysto literackich. „Pisał mało, ale pisał smacznie” – tak prof. Lech Mróz sparafrazował Izaaka Babla w trakcie jubileuszu 50-lecia jego pracy naukowej na Uniwersytecie Warszawskim. Daje to nadzieje, ze Czytelnik będzie miał z ich lektury tyle samo przyjemności i pożytku, ile ja miałem.” Prof. dr hab. Maciej Ząbek, Uniwersytet Warszawski

„Atrakcyjność tych tekstów bierze się z porzucenia przez Autora twardych rygorów scjencji i twórczego zaadaptowania do dyskursu naukowego formuły eseistycznej. Jest w tych świetnie opowiedzianych historiach smak detalu, są wspominani z imienia i nazwiska napotkani przez niego ludzie, są narracje o krajobrazach, języku i rzeczach – a wszystko to w kontekście etnografii poświadczonej i zaświadczonej biograficzną sygnaturą. Autor nie kryje się za bezosobowym, obiektywizującym „ja” badacza akademickiego, ale wprowadza – tak ożywczy i poznawczo owocny! – rys spersonalizowanej opowieści. […] Etnolog w podróży to książka świetnie pomyślana i znakomicie napisana. Wszystkie narracje Wasilewskiego są silnie umocowane w terenie, wręcz: stoją empirycznym konkretem, a znawstwo (językowe, obyczajowe, etnograficzne, religioznawcze etc.) wychyla się z każdej linijki tej niestandardowej antropologicznej narracji. […] Skorzystają z tej książki nie tylko rasowi etnografowie, opierający swoja prace o badania terenowe, ale także kulturoznawcy i socjologowie, a prawdę powiedziawszy: wszyscy humaniści o otwartych głowach. Szersza publiczność będzie mogła zaznajomić się z – fascynująco opowiedzianymi – arkanami etnograficznej pracy w terenie, z jej jasnymi i ciemnymi stronami. A także przekonać się dobitnie, że antropologia (kiedyś etnografa zwana) pełni wciąż niezbędną role w dialogu interkulturowym, a to, w świecie postępującej (powierzchownie) globalizacji, wydaje się wciąż nie do przecenienia.” Prof. dr hab. Dariusz Czaja, Uniwersytet Jagielloński