Filozofia społeczna ruchu Black Power. Między nacjonalizmem a marksizmem

„Filozofia społeczna ruchu Black Power: między nacjonalizmem a marksizmem“ to przełomowa publikacja, która wypełnia znaczącą lukę w polskiej literaturze naukowej, oferując pierwszą tak wszechstronną i pogłębioną analizę ruchu Black Power. Praca Sebastiana Urbaniaka stanowi owoc tytanicznej pracy badawczej i benedyktyńskiej cierpliwości, dzięki której czytelnik zyskuje dostęp do niezwykle bogatej merytorycznie wiedzy, która do tej pory nie była tak kompleksowo przedstawiana w języku polskim.

W książce „Filozofia społeczna Black Power. Między nacjonalizmem a marksizmem“ Sebastian Urbaniak wyjaśnia i analizuje podstawowe dyskursy towarzyszące ruchowi wyzwolenia czarnej społeczności w USA, koncentrując się na okresie od lat 30. do połowy lat 70. XX wieku. Autor z niezwykłą precyzją przedstawia zróżnicowane stanowiska, poglądy i praktyki społeczne, które kształtowały formy walki o podmiotowość czarnej ludności w omawianym okresie. Czytelnik pozna skomplikowaną genezę i ewolucję tzw. „czarnej kwestii“, która jest ukazana jako strukturalny problem amerykańskiej nowoczesności.

Jednym z kluczowych zagadnień poruszanych w publikacji jest skomplikowana relacja między nacjonalizmem a marksizmem w kontekście filozofii społecznej ruchu Black Power. Autor przedstawia ewolucję pojmowania czarnego nacjonalizmu, wskazując na zmienne sposoby jego rozumienia w zależności od społeczno-intelektualnego środowiska. Książka ukazuje, jak różne pokolenia Afroamerykanów budowały swój własny kanon tekstów i patronów, od abolicjonizmu i chrześcijańskiego humanizmu z przełomu XIX i XX wieku, po bardziej radykalne wartości drugiej fazy nacjonalizmu po I wojnie światowej, takie jak elitaryzm, kulturalizm, proletaryzm i sekularyzm. Szczególny nacisk położono na trzecią fazę rozwoju, związaną z działalnością Malcolma X, gdzie czarni nacjonaliści zdecydowanie odrzucają wartości zachodu. Co więcej, Sebastian Urbaniak udowadnia, że czarny nacjonalizm był współkształtowany przez marksizm, wskazując na różnice w ich wzajemnych relacjach i marksistowskich inspiracjach w różnych okresach.

W ramach pracy przedstawiono dogłębne analizy różnych nurtów myśli społecznej. Rozdział pierwszy poświęcony jest „czarnej kwestii“ w dyskusjach w amerykańskim ruchu socjalistycznym i trockistowskim. Rozdział drugi zgłębia zagadnienie „Liberałów“, ukazując obecność „czarnej kwestii“ w doktrynie T.D. Roosevelta, liberalnej socjologii i rasistowskiej reakcji na Południu, a także rozwój „liberalnego ruchu Czarnych“, w tym działalności M.L. Kinga. Rozdział trzeci poświęcony jest „Czarnemu nacjonalizmowi“, z uwzględnieniem masowych migracji Afroamerykanów, powstania nowoczesnego czarnego nacjonalizmu pod wodzą M. Garveya oraz inspiracji fanonowskich i dziedzictwa Malcolma X. Ostatni, czwarty rozdział, zatytułowany „Black Panther Party (for Self-Defense)“, szczegółowo omawia aktywność, wewnętrzne kontrowersje i ideologię tego ruchu.

Jak podkreśla dr hab. Tomasz R. Wiśniewski: „Sebastian Urbaniak wykonał tytaniczną (jak na ramy doktoratu) pracę historyczną oraz przeprowadził budzącą podziw kwerendę, w wyniku czego otrzymaliśmy logicznie i historycznie ustrukturyzowane spektrum stanowisk, poglądów, ale i praktyk społecznych, które określały formy walki o upodmiotowienie czarnej ludności w omawianym okresie. (...) Z prawdziwą satysfakcją odnotowuję niezwykłą sprawność autora w dziedzinie łączenia najbardziej abstrakcyjnych wątków tradycji Heglo-Marksowskiej z realnymi procesami społecznymi zachodzącymi w rzeczywistości historycznej XX wieku. Budzi podziw swoboda w sięganiu po autorów w rodzaju Herberta Marcusego i natychmiastowego łączenia ich przemyśleń ze znacznie w końcu mniej abstrakcyjnymi rozważaniami autorów zaliczanych przez doktoranta do tradycji Black Power“.