Granica w ogniu
35. "Przemyska" Komenda Odcinka WOP w działaniach przeciw OUN i UPA w latach 1945-1948

W polskiej historiografii nie ma bowiem tak szczegółowego, naukowego opracowania traktującego o walkach z Ukraińską Powstańczą Armią w powiatach jarosławskim i przemyskim województwa podkarpackiego. Opracował go znawca tematu dr Andrzej Zapałowski. Autor wykorzystał liczne materiały źródłowe zgromadzone głównie w zbiorach Archiwum Państwowego w Przemyślu, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie, Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, byłego Archiwum Wojskowego Biura Badań Historycznych i Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie oraz w zbiorach prywatnych. Wyzyskał również niezbędną literaturę przedmiotu. Konstrukcja i treść dzieła nie budzą zastrzeżeń. Ma ono duży ładunek wiedzy szczegółowej. płk dr Zbigniew Moszumański Monografię dra Andrzeja Zapałowskiego należy uznać za nowatorską. Chociaż sensu largo wpisuje się w obszar wcześniejszych badań prowadzonych przez naukowców z ośrodków uniwersyteckich i z IPN. Naturalnie, przy omawianiu niektórych zagadnień Autor musiał się odwołać się do opublikowanych wcześniej wyników badań, niemniej wprowadza do obiegu naukowego, opierając się na nowych materiałach archiwalnych, szereg nieznanych faktów oraz interesujących tez, twierdzeń i interpretacji. Należy zwrócić uwagę na logiczny i spójny układ wewnętrzny przygotowanej do druku publikacji (...) Monografia stanowi ważny wkład do badań nad trudną i wielowątkową problematyką. Cechuje ją obiektywizm badawczy. W dobie wzrastającej fali nacjonalizmu za wschodnią granicą, nauka polska powinna w rzetelny udokumentowany sposób prezentować antypolską działalność OUN i UPA, która kładzie się cieniem na relacjach polsko-ukraińskich. Tym bardziej, że współcześnie nie można dostrzec w historiografii ukraińskiej woli do wypracowania zobiektywizowanych tez naukowych w trudnych sprawach, które dzielą oba narody. W wielu przypadkach badacze na Ukrainie, czy wywodzący się z diaspory ukraińskiej na Zachodzie, nie zachowują obiektywizmu. Niestety w nie małej liczbie publikacji, na potrzeby źle pojętego partykularyzmu narodowego, autorzy hołdują zasadzie carta non erubescit. dr hab. Ryszard Tomczyk, prof. US