Józef Albin Herbaczewski
Pisarz polski - litewski

Józef Albin Herbaczewski, Juozapas Albinas Herbačiauskas (ur. 20 października 1876 w Łankieliszkach, zm. 3 grudnia 1944 w Krakowie) - poeta litewski piszący po litewsku i po polsku, twórca litewskiego ekspresjonizmu, a także dramaturg, krytyk literacki, publicysta i tłumacz. Pochodził z Suwalszczyzny, w latach 1901-1906 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie związał się z kabaretem Zielony Balonik, w którym recytował swoje wiersze. Tadeusz Boy-Żeleński wspomina o nim w rozdziale Sukurmukur książki Znaszli ten kraj?... i inne wspomnienia. Mimo że był zwolennikiem niepodległości Litwy, popierał zbliżenie polsko-litewskie.

Razem z Adomasem Varnasem założył w 1904 w Krakowie litewskie stowarzyszenie społeczno-kulturalne "Ruta". Publikował także w czasopiśmie "Museion" artykuły o tematyce litewskiej. W latach 1911-1924 pracował na Uniwersytecie w Kownie jako lektor języka polskiego i wykładowca literatury polskiej. Od roku 1933 mieszkał w Warszawie.

Do jego najważniejszych utworów należy groteskowy, ekspresjonistyczny dramat Potępienie (1906) i zbiory esejów - I nie wódź nas na pokuszenie (1911) i Amen (1914). W utworach tych przeciwstawiał myśl chrześcijańską modnemu w okresie modernizmu okultyzmowi i satanizmowi, w tendencjach kulturowych epoki dostrzegając "obłęd antyreligijny". Na podobnym tle krytykował ostro twórczość Wyspiańskiego, Micińskiego, Żeromskiego i Brzozowskiego. Bardzo podkreślał także wychowawcze funkcje sztuki.