Kolor i kultura
Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji

KOLOR to podstawowy element sztuki i życia, jednak tak różnorodny, że broni się na ogół przed całościowym ujęciem. Czy jest to przede wszystkim bodziec wizualny, pozbawiona namacalności funkcja światła, czy też materialna substancja, którą można kształtować i układać? Co nam komunikuje język koloru? Gdzie zaczyna się jeden kolor, a kończy drugi?



Wszystkie możliwe aspekty tego tematu rozważa John Gage w swojej nowatorskiej analizie koloru w kulturze Zachodu od czasów starożytnej Grecji do końca XX wieku. Opisuje pierwsze teorie koloru sformułowane przez filozofów od Demokryta do Arystotelesa, kontynuowane potem przez starożytnych Rzymian oraz ich renesansowych następców i kolejne próby systematycznej organizacji koloru lub obdarzania go mocą symboliczną. Odsłania przed nami znaczenie religijne koloru i jego rolę w heraldyce. Przygląda się Newtonowskiej analizie spektralnej, którą w XIX wieku podjęli artyści, na przykład Seurat; śledzi oddziaływanie teorii koloru Goethego, rozważa też niezwykłe teorie i praktyki prowadzące do zespolenia koloru i muzyki czy przekształcenia koloru w autonomiczny język abstrakcyjny.

Wiek XX nazywano często okresem ostatecznego uniezależnienia się koloru. W książce mamy pierwszą próbę analizy, co takie roszczenie oznacza; mamy też propozycję odpowiedzi na wiele odwiecznych pytań na temat roli koloru w sztuce i myśli Zachodu.

Książka zainteresuje artystów, historyków sztuki i kultury, psychologów, lingwistów i wszystkich innych zafascynowanych tym nieuniknionym i niezwykle sugestywnym elementem naszych wrażeń zmysłowych.



223 ilustracje,

w tym 120 kolorowych



JOHN GAGE - autorytet w dziedzinie historii koloru i znawca malarstwa J.M.W. Turnera. Wykładał w Yale Center for British Art i na Uniwersytecie w Cambridge, gdzie w latach 1993-96 kierował wydziałem historii sztuki. Członek Akademii Brytyjskiej.



?Książka pełna niezwykłych rozważań w szerokim zakresie tematów greckiej teorii koloru, mozaiki, witraży, heraldyki, tęczy, disegno kontra colore w malarstwie weneckim, słownictwa kolorystycznego, optyki Newtonowskiej, teorii koloru Goethego, chemii pigmentów, prób skorelowania koloru z dźwiękiem, roli koloru w malarstwie abstrakcyjnym i wielu, wielu innych. Erudycja Gage?a jest zdu-miewająca. Wydaje się, że przeczytał absolutnie wszystko: nie tylko na temat koloru, ale i to co wiąże się z kolorem na przykład w średnio-wiecznej łacińskiej i bizantyjskiej teologii lub u Dantego, czy gdzie-kolwiek indziej (...). Rzadko zdarzało mi się tyle z książki nauczyć. (...) Wydaje mi się, że oddziaływanie książki już się rozpoczęło: słyszałem, że rozprawiają o niej z wielkim ożywieniem artyści w No-wym Jorku. Lektura obowiązkowa dla wszystkich zainteresowanych malarstwem?.

ARTHUR DANTO, ?The London Review of Books?, 1994.



?Pełna niecodziennych informacji, których zebranie ? nietrudno w to uwierzyć ? pochłonęło trzydzieści lat, książka kusi, by ją przejrzeć. (...) Wiele rozdziałów pozostanie zapewne przez lata standardowym ujęciem podejmowanych przez nie tematów (...). Winniśmy Gage?owi wdzięczność za uwagę, z jaką prześledził wpływ heretyckiej doktryny kolorystycznej Goethego, a szczególnie za sposób potraktowania teorii i praktyki XIX wieku, od Delacroix do Seurata, nie wspominając już

o próbie rozwikłania złożonego wpływu diagramów koloru ? Wilhel-ma Ostwalda ? na malarzy XX wieku w Europie i Stanach Zjedno-czonych?.

SIR ERNST GOMBRICH, ?The Burlington Magazine?, 1994

?Umysł akademicki rzadko

bywa równie przystępny?.

NICHOLAS BOYLE, ?The Times?



?Gage posiada rzadką zdolność mówienia

o teorii koloru w sposób interesujący?.

TIM HILTON, ?The Independent on Sunday?

?Książka o niezwykłej erudycji i urodzie (...)

przejrzyście napisana, wspaniale wydana?.

NOEL MALCOLM, ?Sunday Telegraph?