Kustosz i samotnik
Tom poświęcony pamięci Romana Aftanazego

Tom prezentujący sylwetkę i działalność naukową Romana Aftanazego ? wieloletniego pracownika Ossolineum i autora monumentalnej monografii dziejów polskich dworów i pałaców szlacheckich na dawnych Kresach Wschodnich, której poświęcił kilkadziesiąt lat swojego życia. Przyjaciele i współpracownicy wspominają Aftanazego, zaś historycy i historycy sztuki komentują jego dzieło. Książkę otwiera szkic biograficzny.W tomie przemawia także sam Aftanazy. Znajdziemy tu jego listy, a przede wszystkim niepublikowany dotąd dziennik, pisany we Lwowie w wyjątkowym czasie ? między grudniem 1945 roku a kwietniem roku następnego. Dokument znajduje się w Dziale Rękopisów Ossolineum. Zapiski dotyczą przede wszystkim zakończonej wojny i bieżącej sytuacji w mieście. Aftanazy łączy strzępki informacji, plotki i domysły, by zrozumieć prawdziwe położenie mieszkańców i przewidzieć ich najbliższą przyszłość.?Moja korespondencja nie byłaby może aż tak uciążliwa, gdyby adresaci zechcieli odpowiadać. Przeważnie jednak w ogóle nie odpowiadają lub odpowiadają od rzeczy. Czasem bywa tak, jak z ową damą osiemdziesięcioletnią, którą po długich poszukiwaniach znalazłem na Riwierze Francuskiej, ale która zamiast przysłać mi potrzebną fotografię dworu zażądała ode mnie mojej fotografii z dedykacją!? Z listu Romana Aftanazego do Mieczysława Gębarowicza ?W poczynaniach badawczych Romana Aftanazego nie było najmniejszej nuty o charakterze rewindykacyjnym wobec narodów, które objęły we władanie utracone przez Polskę ziemie. Kustosz uważał sprawę Kresów za zamkniętą. W Posłowiu wyznał: ?Miałbym dużą satysfakcję, gdyby opisane w mej pracy zabytki kultury materialnej wszystkie narody, na terenach których one się znajdują, uznać zechciały za nasze dziedzictwo wspólne?. Jan Kolasa