Mała księga Wariacje pocztowe

Utwory Mała księga i Wariacje pocztowe należą do szczytowych osiągnięć artystycznych KazimierzaBrandysa. Oba dzieła powstały w zbliżonym czasie (1968–1971) w reakcji na antysemicką iantyinteligencką kampanię lat 1967–1968.Mała księga jest wspomnieniową opowieścią o rodzinie pisarza i o jego latach młodzieńczych,obejmującą okres od połowy XIX wieku do drugiej wojny światowej. Autor dba o detale, które przedstawia z pietyzmem, czułością i humorem, ponadto zarysowuje szerszą panoramę losów „Polaków pochodzenia niesłowiańskiego” – zasymilowanych Żydów i ich wkładu w kulturę i historię Polski. Natomiast Wariacje pocztowe, błyskotliwa powieść epistolarna, w której autor operuje stylizacją na kilkanaście historycznych odmian polszczyzny, przedstawia na przykładzie losów fikcyjnej rodziny interpretację ostatnich dwustu lat historii Polski, ze szczególnym uwzględnieniem dziejówwarstwy szlacheckiej i rodowodu polskiej inteligencji.Teksty te oświetlają się nawzajem – Wariacje pocztowe to rozwinięcie pomysłu pojawiającego się w Małej księdze, która z kolei dostarcza autobiograficznego kontekstu wielu motywom z późniejszej powieści. Ponadto wyznaczają cezurę w twórczości Kazimierza Brandysa, który w tym czasie rezygnuje z roli „pisarza salonowego” i ujawnia swe żydowskie pochodzenie. Oba dzieła stanowią istotne wydarzenie w dziejach literatury współczesnej, oba były szeroko komentowane, zwłaszcza Wariacje pocztowe wywołały intensywną dyskusję w krajowej i emigracyjnej prasie literackiej.O autorzeKazimierz Brandys (1916–2000) – prozaik, eseista i autor scenariuszy filmowych. Studiował prawo naUniwersytecie Warszawskim, gdzie działał w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Po wojniezostał członkiem Związku Literatów Polskich; pełnił tam ważne funkcje oraz kierował sekcją prozy.Większość utworów Brandysa publikowanych przed rokiem 1956 krytyka wskazywała jako przykładrealizacji postulatów stawianych przed literaturą socjalistyczną. Po tym okresie w poglądach autoradokonał się istotny przełom. W latach 1977–1981 Kazimierz Brandys związany był z niezależnympismem literackim „Zapis” i objęty zakazem druku. Podczas stanu wojennego przebywał na emigracji,gdzie wykładał literaturę polską na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, a pod koniec 1981 rokuosiadł na stałe w Paryżu. Do najważniejszych utworów Brandysa należą m.in. Matka Królów (1957),Listy do Pani Z. (1958), Mała księga (1970), Wariacje pocztowe (1972), Miesiące (wyd. w latach1981–1987), Przygody Robinsona (1999). Jego książki przetłumaczono na wiele języków, w tymfrancuski, angielski, niemiecki, hiszpański, włoski, szwedzki i duński. Pisarza wyróżniono m.in.nagrodą Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1982), Prato-Europa (1986) oraz nagrodą im. Ignatio Silone(1986). W roku 1993 odznaczono go francuskim Orderem Sztuk Pięknych i Literatury. UtworyKazimierza Brandysa to jedne z najczęściej ekranizowanych i adaptowanych dzieł literackich wkinematografii polskiej. Wielokrotnie wystawiano je też na scenach teatralnych orazprzygotowywano słuchowiska na ich podstawie.