Miszna Nezikin (Szkody)

Jednym z podstawowych celów tej publikacji, na co wskazano już w poprzednich tomach, jest próba przybliżenia polskiemu Czytelnikowi najważniejszych tekstów judaizmu rabinicznego nazywanego także talmudycznym od głównego dzieła — Talmudu — którego pierwszą i podstawową część stanowi Miszna.

Pochylenie się nad literaturą rabiniczną, szczególnie w jej początkowej fazie, jest sięgnięciem do istoty judaizmu. Na wyjątkowość tego dzieła oraz jego niezwykłą wagę dla rozwoju studiów judaistycznych w Polsce wskazał już w przedmowie do pierwszego tomu Rabin Stas Wojciechowicz z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Obecna publikacja to czwarty tom pierwszego polskiego opracowania naukowego Miszny, głównego dzieła Tory ustnej (Tora szebaealpe).

Książka oprócz naukowego opracowania zawiera zarazem pierwszy polski przekład z języka hebrajskiego czwartego działu Miszny, zwanego Nezikin (Szkody), zajmującego się w głównej mierze prawem cywilnym, a w szczególności wyrządzonymi szkodami, stąd nazwa całego porządku.

Nie jest celem tego polskiego wydania Miszny wyczerpujący komentarz religijny (aczkolwiek praca daje do tego podstawy), ale naukowe opracowanie oparte na tekstach źródłowych, uwzględniające najważniejsze komentarze badawcze znanych komentatorów i badaczy Miszny (wymienionych na wstępie: Ch. Albeck, H. Danby, J. Neusner), w tym także wyjaśnienia P. Kehatiego mające często bardziej charakter religijny niż naukowy. Poza tym praca Kehatiego w dużej mierze odwołuje się do doświadczenia innych niż Miszna komentarzy rabinicznych (Tosefty, a zwłaszcza Gemary, która powstała znacznie później i w języku aramejskim).

Czwarty dział Miszny Nezikin (Szkody) obejmuje dziesięć traktatów. Pierwsze trzy traktaty tego porządku Bawa kama (Pierwsze wrota), Bawa meci‘a (Środkowe wrota) i Bawa batra (Ostatnie wrota), zawierające po dziesięć rozdziałów każdy, stanowiły początkowo jeden traktat zatytułowany Nezikin (co pozostało w nazwie porządku) i podzielony na trzy części, nazywane z aramejskiego ‘wrotami’ (bawot). Zagadnienia poruszane w trzech pierwszych traktatach zgodnie z nazwą całego działu skupiają się głównie na szkodach i odszkodowaniach.

Omówiono również prawa dotyczące rzeczy znalezionych, udzielania pożyczek, dzierżawy i najmu, nabywania własności, szczególnie nieruchomości, sprzedaży majątku, zasad dziedziczenia oraz spłaty długów. Stąd też porządek ten, a w szczególności trzy pierwsze traktaty, określa się niekiedy mianem kodeksu prawa cywilnego. W czwartym traktacie ( Sanhedryn) ustalono zasady organizacji trybunałów sądowych oraz reguły rządzące procedurą sądową, związane szczególnie z karą śmierci. Następnie wyjaśniono przepisy dotyczące kary chłosty i kary za krzywoprzysięstwo (Makot), a także różne rodzaje przysiąg i kar za ich złamanie oraz reguły rządzące czystością rytualną (Szewuot).

Zajęto się również świadectwami mędrców składanymi w sądzie w sprawach budzących wątpliwości (Edujot). Rozważono zagadnienie bałwochwalstwa (Awoda zara). Podano również mądrości życiowe (Pirke Awot) i pouczenia w sytuacji, gdy Sanhedryn lub arcykapłan podjęli błędne rozstrzygnięcia (Horajot).