Ostatni z listy

Wyobraź sobie, że największa tajemnica Twojej rodziny kryje się na jednej, pożółkłej liście z czasów wojny. A gdyby miłość, która miała pozostać sekretem, okazała się jedynym ratunkiem, choć jej ceną było niewyobrażalne poświęcenie? W powieści „Ostatni z listy” Anny Rybakiewicz przeszłość powraca, by zmusić nas do zastanowienia się nad granicami ludzkiej odwagi.

Osadzona w realiach II wojny światowej powieść historyczna oparta jest na faktach. Poznajemy w niej historię chłopca, którego życie na zawsze odmienił zwykły przypadek, oraz matki, która dla uczczenia pamięci córki podjęła się niemal niemożliwego zadania.

Losy bohaterów w cieniu wojny

Władysław każdą wolną chwilę spędza z dziewczyną, którą poznał na dworcu podczas chaosu ewakuacji. Aniela jednak nie ucieka z Warszawy przed nadciągającą armią, a przed widmem zbrodni, której się dopuściła. Nie ma pojęcia, że szukając bezpiecznego schronienia, odnajdzie coś znacznie cenniejszego – miłość.

Irena na prośbę matki wraca do rodzinnej Łomży z mężem i synem. Nie potrafiąc stać z boku, organizuje w tajemnicy komplety tajnego nauczania. Życie Tosi i Mariana Smurzyńskich staje na głowie, gdy Niemcy przejmują ich sklep, który odtąd jest „Nur für Deutsche”, a Marian zostaje zmuszony do pracy dla okupanta. Choć na pozór wszyscy próbują odnaleźć się w wojennej rzeczywistości, po cichu robią wszystko, by zaszkodzić wrogowi.

Pewnego lipcowego poranka do ich drzwi pukają niemieccy żandarmi, a wizyta ta kończy się tragedią. Wkrótce staje się jasne, że każde z nich znalazło się na liście… Liście, która na zawsze odmieni ich losy.

„Był to czwartek, 15 lipca 1943 roku. Nie wiedziałem, że to szczyt ‚czarnego lipca’ na ziemi łomżyńskiej. Nie wiedziałem też, że już nigdy Ich nie zobaczę, że nigdy więcej nie przekroczę progu naszego domu, bo zamknął się pierwszy rozdział mojego życia." — Jerzy Smurzyński, ostatni ocalony z listy.

Prawdziwa historia i uniwersalne emocje

W „Ostatnim z listy” Anna Rybakiewicz sięga po prawdziwą historię, nadając jej kształt poruszającej powieści, która zostaje z czytelnikiem na długo. Jej książka to świetny przykład literatury kobiecej, wpisującej się w nurt polskiej literatury współczesnej, która odważnie patrzy w przeszłość, by pokazać ją z bardzo ludzkiej, bliskiej nam perspektywy.

Opowieść osadzona w okupowanej Łomży to znacznie więcej niż tylko kronika wojennych wydarzeń. Autorka z ogromną wrażliwością rysuje portrety psychologiczne swoich bohaterów, pytając razem z nami o cenę przetrwania, granice lojalności i prawdziwą naturę poświęcenia.

Na każdej stronie tej powieści czuć autentyczne emocje – od pierwszej, nieśmiałej miłości rodzącej się w cieniu wojny, przez wszechobecny strach, aż po bezgraniczną determinację matki. Niezwykłą siłą książki jest jej autentyczność, zakorzeniona w losach Jerzego Smurzyńskiego, ostatniego ocalałego z listy. Jego świadectwo nadaje fabule niesamowitej mocy i sprawia, że jako czytelnicy czujemy się niemal świadkami wydarzeń, które na zawsze zmieniły ziemię łomżyńską.

Lektura „Ostatniego z listy” to niezwykłe doświadczenie, które porusza do głębi i skłania do refleksji nad historią, a przede wszystkim nad ludzkimi wyborami w sytuacjach ostatecznych. To książka o II wojnie światowej, ale tak naprawdę opowiada o ludziach, ich poświęceniu i miłości, która daje siłę.

Jeżeli fascynują Was sagi rodzinne, w których wielka historia wdziera się w życie zwykłych ludzi, „Ostatni z listy” z pewnością Was poruszy. Gorąco zachęcam do sięgnięcia po tę powieść — może stanie się ona pretekstem do ważnych rozmów o historii, pamięci i odwadze, które są nam dziś tak bardzo potrzebne.

Kraj produkcji: PL