Parlament Europejski od Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do Traktatu z Lizbony
Rys historyczno-instytucjonalny

Nieodłącznymi organami współczesnych organizacji międzynarodowych, zapewniających im stosowną legitymację demokratyczną wobec instytucji, w których skład wchodzą przedstawiciele rządów ich państw członkowskich, są z pewnością zgromadzenia parlamentarne. Geneza tych instytucji wiąże się z międzynarodowymi procesami politycznymi po II wojnie światowej, które z jednej strony implikowały powstanie organizacji globalnej - Organizacji Narodów Zjednoczonych, a z drugiej - organizacji współpracy regionalnych (kontynentalnych). Proces ten charakteryzował się szczególną intensywnością w Europie, doświadczonej przez tragiczne wydarzenia niemal 6 lat wojny i zagrożonej perspektywą powojennej konfrontacji dwóch globalnych bloków polityczno-militarnych, których granica wpływów przebiegała przez środek tego kontynentu.

Pierwszą inicjatywą tego rodzaju było powołanie przez 16 państw 16 kwietnia 1948 r. Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej w celu obsługi finansowej pomocy ze strony Stanów Zjednoczonych udzielonej w ramach tzw. Planu Marshalla. Kolejne etapy współpracy obejmowały podpisanie 17 marca 1948 r. przez 5 państw zachodnioeuropejskich (Francję, Wielką Brytanię i kraje Beneluksu -Belgię, Holandię i Luksemburg) Traktatu z Brukseli, tworzącego organizację o charakterze obronnym - Unię Zachodnioeuropejską.

5 maja 1949 r. utworzono europejską organizację międzynarodową o charakterze politycznym, Radę Europy, powołaną przez 10 państw europejskich (Francję, Wielką Brytanię, kraje Beneluksu, Danię, Irlandię, Włochy, Norwegię i Szwecję). Na siedzibę organizacji, na wniosek premiera Francji Ernesta Bevina, wybrano Strasbourg, miasto, które w perspektywie miało stać się symbolem pojednania francusko-niemieckiego.

Procesowi temu nadano już niebawem konkretną formułę, tworząc pierwszą międzynarodową organizację, dysponującą elementami o charakterze ponadnarodowym, Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

Stanowiła ona początek trwającego do dzisiaj procesu integracji europejskiej, nie mającego swego odpowiednika w żadnej innej epoce historycznej i żadnym innym obszarze globalnym.

Istotną cechą „ponadnarodowości" pierwszej europejskiej wspólnoty było utworzenie właściwych dla niej instytucji, z których jedna (Wysoka Władza) przejęła decyzyjne i legislacyjne kompetencje państw członkowskich Wspólnoty w zakresie obszaru ustanowionej współpracy, a dwie inne, Zgromadzenie Ogólne i Trybunał Sprawiedliwości, sprawowały nad nią odpowiednio - kontrolę demokratyczną i sądowniczą.