Plan ogólny. Podstawa planowania przestrzennego w gminie + wzory do pobrania

Plan ogólny gminy to nowy akt planowania przestrzennego, o randze prawa lokalnego, którego posiadanie będzie niezbędne od 1.1.2026 r. W przeciwnym razie gmina, pozbawiona tego planu, straci możliwość wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Wówczas inwestowanie będzie mogło odbywać się jedynie na podstawie obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, o ile takie zostaną lub zostały uchwalone. Nadal jednak sytuacja, w której gminy posiadają plany miejscowe dla całego lub przeważającej części swojego obszaru należy do rzadkości. Jest też wciąż wiele gmin, które nie uchwaliły żadnego miejscowego planu lub posiadają plany uchwalone pod rządami jeszcze poprzedniej ustawy.

Książka ma charakter przewodnika wskazującego kolejne czynności, jakie powinny zostać podjęte w procedurze przyjmowania planu ogólnego – od podjęcia uchwały intencyjnej przez opracowanie projektu, jego opiniowanie i uzgadnianie, udział czynnika społecznego, aż po uchwalenie planu i podjęcie dalszych czynności zmierzających do jego publikacji i w efekcie wejścia w życie.

Jak poinformowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii, na koniec czerwca bieżącego roku 647 gmin wystąpiło o rejestrację zbiorów danych przestrzennych do sporządzania planów ogólnych, co jest jednoznaczne z przystąpieniem do opracowania projektów tych aktów planowania przestrzennego. Jeśli odniesiemy tę wartość do ogólnej liczby gmin w Polsce, tj. 2477, przekonamy się, że nie jest to zadowalający wynik, gdyż dotyczy on zaledwie ok. 25% polskich gmin. Trzeba natomiast przypomnieć, że na uchwalenie planu ogólnego pozostało zaledwie 1,5 roku. Władze lokalne wielu gmin liczą pewnie na przedłużenie tego ustawowego terminu, ale należy podkreślić, że możliwe byłoby to dopiero po renegocjacjach warunków przydzielenia funduszy europejskich z KPO. Reforma planowania przestrzennego jest bowiem jednym z jego elementów.

Trudną sytuację pogłębia jeszcze ograniczona liczba urbanistów, posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie, niezbędną do tego, aby pokierować interdyscyplinarnym zespołem, który opracuje ogólny plan gminy. Nowe wymogi prawne określają nie tylko bardzo szczegółowo przedmiot tego dokumentu planistycznego, ale również i narzędzia warsztatowe. Ambicją ustawodawcy było bowiem zażegnanie chaosu przestrzennego poprzez wprowadzenie do porządku prawnego aktu wypełniającego lukę i kończącego okres, w którym gminy funkcjonowały bez dokumentu planistycznego, który spójnie i kompleksowo obejmował obszary w ich granicach administracyjnych. Ustawodawca chciał również, aby plan ogólny w sposób jak najbardziej obiektywny, a więc będący wynikiem analiz danych w ujęciu statystycznym i przestrzennym, przedstawiał ogólne możliwości i kierunki zagospodarowania przestrzennego, chcąc w ten sposób uniknąć wyznaczenia wskaźników przypadkowych lub wręcz przeszacowanych.

W tej sytuacji publikacja stanie się z pewnością przydatnym narzędziem zarówno dla autorów planu ogólnego gminy, ale przede wszystkim osób odpowiedzialnych za prawidłowo przeprowadzoną procedurę planistyczną. Stąd w publikacji tak szczegółowo omówiono poszczególne etapy przygotowania planu ogólnego: od uchwały inicjującej, poprzez przygotowanie projektu jego ustaleń z aktywnym udziałem społeczności lokalnych, etap uzgodnień i opiniowania przez liczne podmioty publiczne, aż do jego uchwalenia. Przedstawiony zostanie również etap kontroli dokonywanej nad uchwalonym już planem ogólnym przez wojewodę, zwłaszcza z perspektywy przesłanek ewentualnego usunięcia planu z obrotu prawnego, oraz kontroli dokonywanej przez sądy administracyjne na skutek skarg m.in. mieszkańców gminy. Warunkiem koniecznym wprowadzenia do obiegu prawnego tego aktu planowania przestrzennego jest bowiem kompletna i prawidłowo przeprowadzona procedura planistyczna.