Przełomy w historii. Pamiętnik tom 1
XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich

Dzisiaj, na przestrzeni blisko 120 lat już po raz szesnasty, historycy polscy zebrali się na swoim zjeździe, aby dokonać obrachunku u schyłku mijającego tysiąclecia. Przez pół wieku, jakie minęło od pierwszego spotkania wrocławskiego, zmieniło się wiele. Jesteśmy nie tylko liczniejsi. Naszymi badaniami objęliśmy wcześniej nie wyjaśnione karty naszych dziejów. Śmielej potrafImy walczyć o uznanie naszych racji historycznych na arenie międzynarodowej. Wyraźniej widzimy związki nauki historycznej ze współczesnością. Posiadamy nie tylko większą świadomość wymogów metodologicznych uprawiania nauki historycznej, ale i poczucie zagrożeń, jakie towarzyszą wysiłkom narzucenia nauce historycznej funkcji usługowych wobec wszelkich decydentów politycznych. W ciągu ostatniego półwiecza zebraliśmy wiele doświadczeń, które wskazują, że historia może być nauczycielką życia tylko wówczas, kiedy służy jednemu panu: PRAWDZIE. Jest to widoczne w programach badań naukowych, w zamierzeniach edukacji całego społeczeństwa, a także w planach edukacji szkolnej. Poszukiwanie prawdy o przeszłości, jej wyjaśnianie, jest związane z uznaniem podstawowych wartości etycznych, moralnych i narodowych, określaniem naszej tożsamości. Utrzymujące się próby wykorzystywania nauki historycznej dla manipulacji politycznych i ideologicznych, niekiedy dość hałaśliwe, oparte na fabulacji rzeczywistości historycznej, zamierzonej lub warsztatowej, są coraz częściej demaskowane, a żywot ich skraca się wyraźnie.