Przestępczość i wychowanie w dwudziestoleciu międzywojennym
Wybór tekstów

Przestępczość i wychowanie w dwudziestoleciu międzywojennym jest kontynuacją pracy pod tytułem Uwagi o więzieniach, zapobieganiu występkom i wychowaniu młodzieży stanowiącej wybór tekstów z XVI XX wieku. W obu publikacjach obowiązują takie same zasady doboru oraz opracowania materiałów. Dotyczą one zagadnień profilaktyki społecznej, postępowania z przestępcami (głównie w okresie nieletniości) oraz warunków życia rodzin. W okresach wcześniejszych piśmiennictwo z tego zakresu było skromniejsze mimo niejednokrotnie interesujących i znaczących publikacji. Dwudziestolecie międzywojenne z uwagi na bogactwo opracowań stanowiących podwaliny ustawodawstwa oraz wiedzy w tej dziedzinie po II wojnie światowej, a także w wieku XXI zasługuje na odrębne potraktowanie. We wszystkich zamieszczonych tekstach zachowano oryginalną pisownię. Wierność oryginałowi ma tę przewagę nad uwspółcześnianiem zapisu, że pozwala odbiorcy na samodzielne odczytanie zawartych w publikacji poglądów, bez przekłamań i interpretacji narzuconej przez innych. Poza tym słownictwo, składnia itp. wciąż ulegają zmianom, a tekst początkowo współcześnie brzmiący po pewnym czasie się przedawnia i wtedy może zamazywać pierwotne znaczenia.

Duża część przedrukowanych w niniejszym opracowaniu tekstów pochodzi z dwóch ważnych publikacji okresu międzywojnia. Z zakresu więziennictwa jest to Księga jubileuszowa więziennictwa polskiego 19181928 z roku 1929, zamykająca pierwszą połowę dwudziestolecia, a z zakresu wychowania Encyklopedia wychowania z lat 19331939.

Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie współczesnemu czytelnikowi humaniście oraz badaczowi dziedzin pedagogiczno-społecznych i prawnych poglądów wielu autorów zawartych w różnych publikacjach. Starano się przedstawić ważne zjawiska z zakresu pedagogiki, prawa i nauk społecznych z wielu punktów widzenia.
Dostęp do oryginałów zamieszczonych tutaj tekstów jest współcześnie trudny, książki są zniszczone, zachowało się niewiele egzemplarzy z uwagi na kilkadziesiąt lat, jakie upłynęły od ich wydania, zniszczenia wojenne, przeprowadzki itp. Poza tym umieszczenie w jednym opracowaniu tekstów odwołujących się do dziedziny wychowania, ale również do nauk społecznych i kryminologii, przyczyn przestępczości, opieki nad dziećmi zaniedbanymi, rodziną zagrożoną i postępowaniem z przestępcami ułatwi odbiorcy studiowanie tych zagadnień, a także może być pomocne przy dalszych, indywidualnych poszukiwaniach.
Układ chronologiczny tekstów stanowi jednocześnie swego rodzaju egzemplifikację rozwoju języka na przestrzeni lat zapisu tekstu, ortografii, słownictwa, składni, a także sposobu argumentacji.
Jak pisał ksiądz Jan Twardowski, niejednokrotnie cenne prace zostały spalone z Wilczą w czas powstania. Aby ocalić te, które zdziesiątkowane jeszcze pozostały, opracowano niniejszy wybór tekstów.

Niniejsza publikacja zawiera jedynie wybrane opracowania. Wiele interesujących tekstów pominięto (np. Heleny Radlińskiej, Floriana Znanieckiego i in.), gdyż z uwagi na wydania po II wojnie światowej są bardziej znane czytelnikowi, dotyczą problemów społecznych itp.