Skrajna prawica we współczesnych Niemczech
Ujęcie ideologiczne

Ugrupowania skrajne to nie tylko aktorzy na scenie politycznej współczesnych państw, ale również interesujący przedmiot dociekań naukowych. Autorka książki „Skrajna prawica we współczesnych Niemczech. Ujęcie ideologiczne” podejmuje się systematyzacji wiedzy na temat ekstremizmu prawicowego. W monografii koncentrowano się na rozumieniu tego zjawiska we współczesnych Niemczech – zarówno w systemie administracyjno-prawnym, jak i w obszarze nauk o polityce.

W publikacji podjęto się także szczegółowej analizy programów ideowo-politycznych pięciu wybranych organizacji skrajnie prawicowych, działających w Niemczech w okresie kryzysu migracyjnego (NPD, Die Rechte, Pro Bewegung, Identitäre Bewegung, AfD). Autorka starała się ustalić, jaka jest najbardziej pożądana przez te organizacje wizja państwa i społeczeństwa. W badaniu o charakterze jakościowym zastosowano morfologiczne ujęcie badań nad ideologiami politycznymi. Dodatkowym celem pracy było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy te współczesne ugrupowania skrajne można jeszcze przypisać do tzw. trzeciej fali ekstremizmu prawicowego w Niemczech, czy też raczej mamy do czynienia z kolejną fazą rozwoju tego zjawiska.

Współczesna niemiecka myśl skrajnie prawicowa, ukazana w publikacji, tworzy wyjątkowo spójną strukturę ideologiczną. Dostrzegalne są w niej powiązania pomiędzy poszczególnymi ideami, ale także wynikanie konkretnych propozycji politycznych z przyjętych idei. Myśl skrajnie prawicowa ma też – jak wykazano ‒ potencjał do aktywizacji szerszych grup społecznych, głównie ze względu na zdolność do przeobrażania wyznawanych przez siebie poglądów w chwytliwe tematy, odpowiadające potrzebom aktualnej dyskusji politycznej. Zaproponowane ujęcie badawcze pozwoliło na zerwanie z rozpatrywaniem skrajnej prawicy w odniesieniu do politycznego centrum lub do innych skrajności oraz na objęcie w jednym badaniu ugrupowań o odmiennych formach organizacyjnych – zarówno partii, jak i ruchów społecznych.

O autorce:
Agata Kałabunowska - politolog, doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce i administracji. Absolwentka Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stypendystka Narodowego Centrum Nauki. Obecnie starszy analityk w Instytucie Zachodnim w Poznaniu. Autorka licznych artykułów naukowych poświęconych partiom i ruchom skrajnej prawicy. Interesuje się problematyką związaną z powstaniem i rozwojem ekstremizmu politycznego, współczesnymi ruchami radykalnymi, problemami migracji, integracji i wielokulturowości.

Opinie o książce:
„Zaryzykowałbym twierdzenie, że opiniowana dysertacja jest najlepszą z dotychczas powstałych w Polsce monografii prawicowego ekstremizmu we współczesnych Niemczech. Wyróżnia ją nie tylko rozległy zakres merytoryczny, ale także generalnie obiektywne podejście do tej problematyki. (...) [Autorka] dobrze wie, co zamierza wykazać i jak udowodnić swoje tezy badawcze, by uniknąć dowolności interpretacyjnej. (...). Rozprawa wydatnie przyczynia się do rozwoju wiedzy o współczesnym ekstremizmie w ogóle, a o prawicowym ekstremizmie w Niemczech w szczególności - jako zjawiskach znamionujących kształtowanie się aktualnych tendencji politycznych w świecie”.
Fragment recenzji prof. dr hab. Marka Maciejewskiego

„[Przyjęte] ujęcie badawcze jest istotne zarówno z punktu widzenia wzbogacenia istniejących ustaleń naukowych, jak i praktyki życia społecznego i politycznego. (...) [Autorka] podkreśla wagę użycia określonych terminów naukowych, uwarunkowania badanego zjawiska oraz usytuowania go w określonym czasie. Przedstawia także argumenty przejawiające za skoncentrowaniem się na analizie ideowego aspektu funkcjonowania skrajnej prawicy we współczesnych Niemczech”
Fragment recenzji prof. dr hab. Marii Marczewskiej-Rytko