Tuliusz domowy
Świeckie oratorstwo szlacheckie kręgu rodzinnego (XVII-XVIII wiek)

Książka poświęcona oratorstwu kręgu rodzinnego XVII i XVIII w. należy do tego rodzaju prac, które nie powstają szybko czy spontanicznie, ale wymagają od autora posiadania dalece wyspecjalizowanego, rozbudowanego warsztatu i wielu lat studiów źródłowych. Z przekonaniem mogę stwierdzić, że dziś w zakresie znajomości rękopiśmiennych zasobów zabytków oratorskich (które dla tej dziedziny dawnego piśmiennictwa są podstawowym a szczególnie wymagającym obszarem badań) Małgorzata Ciszewska dysponuje najlepszą bazą dokumentacyjną i odpowiednim do jej wykorzystania doświadczeniem. Tylko one pozwoliły jej podjąć i z powodzeniem zrealizować ambitny zamiar ?rekonstrukcji oratorskich modeli obrzędów i ceremonii w domu szlacheckim w XVII i XVIII wieku i odtworzenie krasomówczego aspektu sarmackiego modi vivendi?. Kolejne rozdziały pracy przynoszą przedstawione ze znawstwem, łączące krytyczne wobec zagadnień ogólnych i wyczulone na subtelne kwestie szczegółowe spojrzenie na niemal wszystkie uroczystości odbywające się w szlacheckim domu. Wystarczy wymienić, że takie problemy, jak oratorska oprawa narodzin/chrztu, mowy towarzyszące wstępowaniu panien do klasztoru, toasty, powinszowania, salutacje i pożegnania zostały scharakteryzowane przez Małgorzatę Ciszewską po raz pierwszy (niektóre zapowiadały wcześniejsze jej artykuły). Nawet te, które jak swada weselna czy pogrzebowa były obecne w naukowej refleksji od dawna, zyskały cenne i krytyczne dopełnienia. Charakterystyczną cechą opracowania jest też bogate wyposażenie materiałowe. Autorka wszystkie sądy popiera cytatami, skrupulatnie dokumentuje, co w konsekwencji odkrywa przed czytelnikiem (myślę, że też badaczem językoznawcą, historykiem itd.) ogromne, nieznane obszary retorycznej prozy. (z recenzji wydawniczej prof. Marii Barłowskiej) Małgorzata Ciszewska jest absolwentką Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w roku 2007 obroniła doktorat poświęcony kulturowym i genologicznym aspektom swady hymeneuszowej. Obecnie jest adiunktem w Instytucie Badań Literackich PAN, z pasją zajmuje się staropolską literaturą okolicznościową i oratorstwem. Autorka licznych artykułów historycznoliterackich, a także obszernej monografii "Staropolskie szlacheckie oracje weselne. Genologia, obrzęd, źródła" (Warszawa 2008), cytowanej w pracach historyków i językoznawców różnych specjalności. Niestrudzenie bada źródła archiwalne, głównie rękopiśmienne. Brała udział w znaczących projektach naukowych. Niniejsza książka jest efektem grantu Narodowego Centrum Nauki.