Wartości urzeczywistniane w kulturze czynnej Jerzego Grotowskiego

Jerzy Grotowski – reżyser, nauczyciel, wizjoner to jeden z najważniejszych teoretyków i praktyków teatralnych XX wieku. Reformator, którego prace zmieniły współczesny teatr.

Tytułowe „wartości urzeczywistniane" monografii Przemysława Radwańskiego zwracają uwagę na to, co było w dziele Grotowskiego rzeczywiste i dziejące się, a nie tylko deklarowane i komunikowane. Autor podjął się zadania bardzo trudnego — opisania doświadczeń i zdarzeń, które trudno zamknąć w precyzyjnych definicjach. I o których niewiele wiadomo. Nie mamy pewności, co naprawdę działo się w latach siedemdziesiątych w lasach Brzezinki pod Oławą, salach Laboratorium, w starym młynie czy na zamku w Grodźcu, gdy Grotowski „wyszedł z teatru" i skierował się w stronę działań parateatralnych. Istnieje niewiele opracowań tego okresu działań artysty.

Opisując działania Jerzego Grotowskiego z tego okresu autor odchodzi od języka naukowej zwięzłości. Używa obrazów i metafor, które pomagają oddać i zrozumieć esencję działań maga teatru. Stara się uchwycić nieuchwytne. Powstała dzięki temu barwna i sugestywna opowieść o wyjątkowym podejściu do kultury i sztuki.

Przemysław Radwański — wykładowca (od 2008 roku) kulturoznawstwa w Instytucie Edukacji Artystycznej Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej. W latach 1975–76 brał udział w działaniach parateatralnych Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego, a później w prowadzonych przez Uniwersytet Wrocławski badaniach kultury Dolnego Śląska i działaniach olsztyńskiej Pracowni. Pracował w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, współtworzył holistyczny ośrodek EKO-OKO i szereg pozarządowych programów edukacyjnych, między innymi Edukacja w Naturze, Zielony Certyfikat, Mała Szkoła, Forum Inicjatyw Oświatowych. Zainteresowania: aksjologia kulturoznawcza i animacja kultury.
ORCID: 0000-0002-0165-7878

Studium doktora Przemysława Radwańskiego wzbogaca polskie piśmiennictwo naukowe o cenną pozycję. Autor z dużą odwagą i godną podziwu sumiennością podejmuje się analizy jednego z najbardziej problematycznych i ambitnych, ale też trudnych do opisania przedsięwzięć Jerzego Grotowskiego.
Parateatr czy „kultura czynna" to utopijny projekt ekologiczny, próba przywrócenia Człowiekowi bezpośredniego kontaktu z naturą i zainicjowania odrodzenia społecznego.
Dr Radwański nie rekonstruuje parateatralnych zdarzeń, ale poddaje to zjawisko ocenom aksjologicznym z perspektywy teorii wypracowanych przez wrocławskich kulturoznawców. To nowatorskie spojrzenie na dzieło Grotowskiego przynosi zaskakujące i wielce inspirujące rezultaty. Grotowski został potraktowany po raz pierwszy z taką powagą jako twórca urzeczywistniający wartości. Autor formułuje serię intrygujących i często wnikliwych tez, które z pewnością staną się punktem wyjścia do dalszych badań nad spuścizną Grotowskiego.
- Z recenzji prof. dr. hab. Mirosława Kocura, Uniwersytet Wrocławski

Odwołując się do opublikowanej literatury na temat „kultury czynnej" i poszczególnych przedsięwzięć parateatralnych Grotowskiego i Teatru Laboratorium, Radwański systematycznie omawia wartości urzeczywistniane w toku tych aktywności: po pierwsze, rozbrojenie, czyli metaforyczne „obmycie"; po wtóre, doświadczenie percepcji bezpośredniej; po trzecie, doświadczenie bycia „takim, jakim się jest, cały"'; po czwarte, procesualność; po piąte, doświadczenie nunc stans, czyli „wiecznego teraz"; po szóste, rozbudowaną w wypowiedziach Grotowskiego metaforę braterstwa; po siódme wreszcie, Święto i świętość.
- Z recenzji prof. dr. hab. Leszka Kolankiewicza, Uniwersytet Warszawski