Władza sprzyja deprawacji
Studia lorda Actona nad wolnością

Lord Acton nazywany jest często historykiem wolności, a niekiedy nawet najbardziej wybitnym historykiem wolności. Istotnie, wśród wielu zainteresowań i dążeń, wolność była jego życiową pasją oraz centralnym tematem jego pisarstwa. To prawda, że jego wieloletni projekt napisania historii wolności nie został nigdy zrealizowany i, jak określił to pewien złośliwy obserwator, stał się ?najwybitniejszą książką, której nigdy nie napisano?. Prawdą też jest to, że na przestrzeni prawie pięćdziesięciu lat działalności naukowej i publicystycznej Acton pisał na wiele tematów, ale nie stworzył żadnej książki. Prawdą jest jednak również i to, że we wszystkim, co tworzył, a zdołał napisać setki pomniejszych prac ? artykułów, esejów, recen?zji książek i listów ? wolność zawsze stanowiła albo punkt centralny, albo ideę jednoczącą wszystkie inne tematy. Niezależnie bowiem od deklarowanego tematu ? historii, polityki, filozofii i religii; Kościoła, państwa lub stosunków państwo?-Kościół; absolutyzmu, nacjonalizmu, demokracji czy liberalizmu; problemów ewolucyjnego rozwoju czy rewolucyjnych zmian ? wolność zawsze pozostawała punktem odniesienia. Inne tematy albo służyły naświetleniu różnych odcieni wolności, albo były rozpatrywane jako elementy historii wolności. Bez popadania w przesadę można by zatem powiedzieć, iż wszystkie badania i całość pisarstwa Actona służyły w ten czy inny sposób wolności.