Złota liczba. Rytuały i rytmy pitagorejskie w rozwoju cywilizacji zachodniej

Dlaczego w świecie organizmów żywych figurą geometryczną najczęściej spotykaną jest pięciokąt, w nieożywionym zaś - sześciokąt? Dlaczego nie tylko dzieła kunsztu ludzkiego, ale i twory przyrody wykazują w swej budowie określone proporcje liczbowe? Czy to przypadek, że te proporcje wyrażają się bardzo często "złotą liczbą" 1,618 i że napotykamy je zarówno w ciele ludzkim, jak i w egipskich piramidach? Czy rację mieli starożytni greccy mędrcy twierdzący, że fundamentem struktury wszechświata jest liczba, on sam zaś żyje i pulsuje w jednym uniwersalnym rytmie, dającym się wyliczyć? Na powyższe (i wiele innych) intrygujące pytania stara się odpowiedzieć w niniejszej książce Matila Ghyka, dziś prawie całkiem zapomniany matematyk, filozof, pisarz i dyplomata pochodzenia rumuńskiego.

Złota liczba, wydana pierwotnie po francusku, robiła prawdziwą furorę w Europie lat trzydziestych XX w. Autor, wykorzystując bogaty materiał historyczny i porównawczy z różnych dziedzin - od fizyki atomowej poprzez dzieje architektury i sztuki aż po biologię - śledzi historię "złotej liczby" i związanych z nią pojęć rytmu oraz harmonii w kulturze zachodniej od czasów Pitagorasa do dziś. I dochodzi do zaskakującego wniosku, że geometryczna, oparta na liczbie interpretacja świata, będąca odkryciem Pitagorasa i przez całe wieki stanowiąca rdzeń ezoterycznego nauczania w tajemnych bractwach (po nowożytne wolnomularstwo!) to nie tylko historyczny wyróżnik zachodniej cywilizacji, lecz także jedno z żywych do dziś jej źródeł; przecież poszukiwanie przez fizyków nowych geometrii przestrzeni to nic innego - twierdził B. Russell - jak nawrót do pitagoreizmu...

Złota liczba to fascynujące studium dziejów, kultury i zarazem pełne niespodzianek odkrywanie jej tajemnic, często dziś już zapomnianych. Książkę dopełniają liczne ilustracje. Przedmową poprzedził ją Paul Valery, posłowiem - Mircea Eliade.

Ireneusz Kania

Wprowadzając w problematykę swej książki, autor najpierw na nowo definiuje ideę proporcji i pojęcia pokrewne, przypomina podobieństwa i różnice w formie i rytmie, między życiem a materią niezorganizowaną. Przedstawia teorię Moessela o planach architektonicznych: egipskich, greckich i gotyckich. Omawia kompozycję brył architektonicznych, korekcje optyczne, rytm poetycki, relacje między rytmami, regułami, magią. Próbuje wykazać, że pitagoreizm z jego geometrią przekazywany był poprzez "złoty łańcuch" nie tylko w sztuce (Platon, Witruwiusz, budowniczowie: Pacioli, Leonardo) czy matematyce (Platon, Nikomach z Gerozy, Pacioli, Kepler, Kartezjusz, Russell, Einstein), lecz również w innych dziedzinach.